پژوهشنامه-اقتصاد-انرژی-ایران

مطالعه حاضر آثار آستانه‌ای دو متغیر ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه بر انتشار کربن را طی دوره زمانی 2002 الی 2019 برای 37 کشور منتخب (با سطح درآمد متوسط به‌ بالا) با استفاده از رویکرد غیرخطی الگوهای رگرسیونی انتقال ملایم پانلی مورد مطالعه قرار داده است. برای این منظور، دو مدل مجزا با لحاظ نمودن دو متغیر انتقال ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه برآورد شده است. نتایج حاصله بر وجود رابطه غیرخطی بین متغیرهای موردمطالعه در هر دو الگو دلالت می‌کند. نتایج برآورد هر دو الگو مبین آن است که تولید ناخالص داخلی سرانه (در حالت آستانه‌ای ساختار مصرف انرژی) و ساختار مصرف انرژی (در حالت آستانه‌ای تولید ناخالص داخلی سرانه) دارای اثری مثبت بر انتشار کربن می‌باشند. همچنین شهرنشینی و بازبودن تجاری در هر دو مدل دارای اثری مثبت بر انتشار کربن هستند. بدین ترتیب، نتایج نشان می‌دهند که افزایش کارایی در ساختار مصرف انرژی و تولید ناخالص داخلی سرانه می‌تواند منجر به کاهش قابل توجهی در انتشار کربن گردد. این یافته‌ها نه‌تنها بر اهمیت بهینه‌سازی سیاست‌های انرژی، بلکه به نقش کلیدی تغییرات در ساختار اقتصادی در مدیریت انتشار گازهای گلخانه‌ای اشاره دارند.

عدم امنیت، وابستگی‌های سیاسی، ایجاد و افزایش مشکلات زیست‌محیطی از مهم‌ترین علل تغییر رویکرد تأمین انرژی از سوخت‌های فسیلی به انرژی‌های تجدیدپذیر می‌باشند. اما با توجه به رشد و توسعه تکنولوژی در صنایع مختلف و هزینه‌های بالای تولید انرژی پاک، تلاش‌ برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را به تلاش در جهت کاهش مصرف آن سوق داده است. بنابراین تأمین مالی این پروژه‌ها می‌تواند بر مصرف این انرژی اثر بگذارد. سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه و توسعه بازار مالی ازجمله روش‌های تأمین مالی می‌باشند. این مطالعه با هدف ارزیابی تأثیر این روش‌های تأمین مالی بر میزان مصرف انرژی‌های‌ تجدید‌پذیر 26 کشور درحال توسعه طی دوره زمانی 2019-2008 انجام شده است. یافته‌های حاصل از برآورد مدل پانلی حاکی از این است که سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه اثر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر دارند در حالی که توسعه بازارهای مالی تأثیر معناداری بر مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر ندارد. با توجه به اینکه استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، نقش مهمی در بهبود کیفیت محیط زیست و کاهش آلودگی‌های محیطی دارد توصیه می‌شود در جهت بهبود استفاده از انرژی تجدیدپذیر، تسهیلات مالی و مالیاتی برای شرکت‌ها، مراکز و سازمان‌های مرتبط با حوزه تولید و استفاده از انرژی تجدیدپذیر فراهم آید. همچنین گسترش دانش عمومی و فرهنگسازی پایه‌ا‌ی در زمینه کاهش مصرف انرژی‌های تجدیدناپذیر و سوق دادن به سمت مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر و فراهم آوردن زمینه ورود سرمایه‌گذاران خارجی و مشارکت آنها در تأمین مالی پروژه‌ها از دیگر توصیه‌های این پژوهش است.

نگرانی‌های زیست‌محیطی و گرمایش کره زمین، تداوم استفاده از سوخت‌های فسیلی به‌ویژه نفت را با چالش مواجه کرده است. واکنش جامعه جهانی به مقابله با تغییر اقلیم، امضا توافقنامه پاریس در سال 2015 بود. هیئت بین دولتی تغییر اقلیم، برای دستیابی به هدف محدود کردن افزایش دما به زیر 5/1درجه سلسیوس نسبت به دوران قبل از صنعتی شدن، سناریوهایی را با در نظر گرفتن کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی و افزایش مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر تدوین کرده است. این موضوع برای اقتصادهای متکی بر درآمدهای نفتی اوپک، تهدیدی جدی به شمار می‌آید. در این پژوهش، به منظور بررسی آثار سیاست‌های هیئت بین دولتی تغییر اقلیم سازمان ملل بر عرضه و تقاضای نفت اوپک از رویکرد اقتصادسنجی سری زمانی معادلات هم‌‌انباشتگی و الگوی تصحیح خطای برداری استفاده شده است. متغیرهای مدل شامل تولید و قیمت واقعی نفت اوپک، شاخص تولیدات صنعتی کشورهای توسعه‌یافته و نوظهور و شاخص قیمت انرژی‌های تجدیدپذیر می‌باشند که به صورت ماهانه برای دوره 2021-1986 به کار گرفته شده‌اند. نتایج نشان می‌دهد براساس ضرایب برآوردی، تغییرات عرضه اوپک در بدبینانه‌ترین سناریو هیئت بین دولتی تغییر اقلیم سازمان ملل، 40 درصد کاهش در سال 2030 و 94 درصد کاهش در سال 2050 نسبت به سال 2010 خواهد بود.

هدف مقاله حاضر بررسی اثر سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران بوده است. در این راستا از اطلاعات آماری مربوط به دوره زمانی 1400-1370 استفاده شد. برای این منظور از روش تعادل عمومی پویای تصادفی استفاده گردید. اطلاعات مورد استفاده در این مقاله از بانک مرکزی ایران و همچنین وزارت نیرو گردآوری شده است. چارچوب نظری مطالعه حاضر براساس مدل سرمایه‌گذاری، بهینه‌یابی و تعادل بین بخشی خواهد بود. در این مطالعه اثرات سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی تجدیدپذیر از طریق بنگاه‌های دولتی و خصوصی در مدل گنجانده شده است. نتایج به دست آمده از شوک سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی تجدیدپذیر بیانگر این بود که سرمایه‌گذاری در این بخش بیشترین تأثیر را بر رشد ارزش افزوده اقتصادی در بخش صنعت، خدمات، کشاورزی و نفت و گاز داشته است. همچنین نتایج به دست آمده بیانگر این موضوع است که در راستای افزایش در رفاه اجتماعی و دستیابی به توسعه اقتصادی یک دوره سرمایه‌گذاری 4 ساله با رشد 50 درصدی در حوزه زیرساخت‌های انرژی تجدیدپذیر در کشور لازم است.

احتمال معاملات آگاهانه (PIN)، یکی از معیارهای مهم ریزساختار بازار است که عموماً برای سنجش سطح عدم تقارن اطلاعات استفاده می‌شود. برآورد PIN به دلیل راه‌حل‌های مرزی، حداکثر محلی و استثناهای نقطه اعشار (FPE) می‌تواند مشکل‌ساز باشد. همچنین حاکم بودن فرض وجود فقط یک لایه اطلاعاتی در هر روز معاملاتی در PIN، با شواهد تجربی دنیای واقعی ناسازگار بوده و آن را در معرض اریب کم‌برآوردی قابل ملاحظه‌ای قرار می‌دهد. در مقاله حاضر با استفاده از مدل احتمال چندلایه معاملات آگاهانه (MPIN) که توسط قاچم و ارسان (2023) ارائه شده است، عدم تقارن اطلاعات برای 55 شرکت بورسی فعال در حوزه انرژی طی دوره 1Q:1396 تا 1Q:1402 برآورد شده است. یافته‌های مقاله حاضر حاکی از آن است که اولاً برای 67/2 درصد از 1200 مشاهده سهام/فصل، فرض وجود یک لایه اطلاعاتی برقرار است که دلالت بر ضرورت به‌کارگیری MPIN برای برآورد عدم تقارن اطلاعات دارد. ثانیاً به‌کارگیری PIN نه تنها با اریب کم‌برآوردی روبروست بلکه تصویر نادرستی از رتبه‌بندی شرکت‌ها از منظر عدم تقارن اطلاعات به دست می‌دهد. ثالثاً صنعت انرژی کشور به‌طور متوسط با عدم تقارن اطلاعات 4/34 درصدی روبروست و برآوردها نشان می‌دهد که وجود اطلاعات خصوصی در تابستان 1399 به اوج خود رسیده و بیش از 49 درصد بوده است. رابعاً نماد «بپیوند» از زیربخش برق، گاز و بخار و نماد «شپنا» از زیربخش «پالایشگاه» با عدم تقارن اطلاعات 75/64 و 9/18 درصدی به ترتیب در جایگاه بالاترین و کمترین عدم تقارن اطلاعات قرار می‌گیرند.

در این پژوهش اثر شوک قیمت نفت بر بازدهی بازار سهام ایران با رویکرد نوین چندک بر چندک ارزیابی شده است. بدین منظور ابتدا با روش خودرگرسیون برداری ساختاری، شوک قیمت نفت محاسبه شده است سپس با استفاده از رویکرد چندک بر چندک اثر شوک قیمت نفت بر بازده بازار سهام ایران بررسی شده است. جامعه آماری، داده‌های مربوط به متغیرهای نفت و شاخص قیمت سهام بازار بورس ایران و نمونه آماری شامل 200 مشاهده از داده‌های ماهانه مربوط به متغیرهای نفت و شاخص قیمت سهام بازار بورس ایران طی دوره زمانی 12: 1401 – 1: 1385 می‌باشد. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که اثر شوک قیمت نفت بر بازار سهام ایران، در طول چندک‌های مختلف بازده بازار سهام ایران متفاوت می‌باشد. زمانی که بازار سهام صعودی است، یک شوک منفی قیمت نفت اثر بزرگ‌تری بر بازدهی بازار سهام دارد. همچنین در حالت عادی بازار سهام؛ شوک‌های مثبت قیمت نفت، یک اثر منفی بزرگ بر روی بازدهی بازار سهام دارد. با توجه به این مشاهدات نتیجه گرفته می-شود که رابطه بین قیمت نفت و بازده بازار سهام می‌تواند به ماهیت شوک‌های قیمت نفت و میزان عملکرد بازار سهام بستگی داشته باشد.

انرژی‌های تجدیدپذیر، سازگاری بیشتری با محیط‌زیست دارند و تهیه و تولید آن‌ها از آلایندگی کمتری برخوردار است. علاوه بر این، ازآنجا که برای این دسته از انرژی‌ها، پایانی متصور نیست، لذا انرژی‌های تجدیدپذیر، روز به روز سهم بیشتری در سیستم تأمین انرژی جهان حتی در کشورهای دارای انرژی‌های فسیلی بر عهده می‌گیرند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر مصرف انرژ‌ی‌های تجدیدپذیر در کشورهای عضو اوپک با استفاده از رویکرد داده‌های تابلویی در بازه زمانی 2004 الی 2018 میلادی است. در این پژوهش به بررسی چگونگی اثرگذاری عواملی چون شاخص حکمرانی خوب، سرمایه انسانی، شدت انتشار دی‌اکسیدکربن، درآمد (GDP) و قیمت نفت خام پرداخته شد. نتایج حاصل از تخمین مدل به روش حداقل مربعات تعمیم‌یافته امکان‌پذیر(FGLS)، بیانگر آن بود که شاخص حکمرانی خوب، سرمایه انسانی، شدت انتشار دی‌اکسیدکربن و درآمد (GDP)، اثر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر در کشورهای عضو اوپک دارند اما قیمت نفت خام، اثر معناداری بر مصرف این گروه از انرژی‌ها در کشورهای یاد شده ندارد. می‌توان عواملی همچون گران بودن استقرار صنایع تجدیدپذیر در کشورهای عضو اوپک و وابستگی اقتصاد این کشورها به درآمدهای نفتی را از جمله دلایل بروز این نتیجه دانست.

از جمله مهم‌ترین عواملی که ثبات سیاسی - اقتصادی - اجتماعی را به خود وابسته کرده، مهار تورم است؛ زیرا کنشگری مردم‌کشش بالایی نسبت به ثبات تورم دارد؛ بنابراین کسب قدرت سیاسی در جوامع به ارائه برنامه برای کنترل تورم بستگی دارد. افزایش نرخ تورم بالا با بی‌ثباتی کلان اقتصادی، زیان‌دهی رفاهی، توزیع ناعادلانه ثروت و کاهش قدرت خرید خانوار، همراه است. پولیون رشد بی‌رویه حجم پول، کینزین‌ها اضافه تقاضا در بازار کالا، برخی فشار هزینه و افزایش قیمت نهاده‌های تولیدی و نهادگرایان عوامل ساختاری و تنگناهای موجود در بخش‌های مختلف اقتصادی و تجاری را عامل اصلی تورم می‌دانند. ازاین‌رو، شناخت عوامل مؤثر بر تورم و ارائه راهکار برای کنترل و کاهش تورم می‌تواند سبب عدالت اقتصادی - اجتماعی شود. مولفه‌های حکمرانی خوب نیز از کانال افزایش بهره‌وری و بهبود کیفیت نهادی و افزایش اثرگذاری سیاست‌گذاری‌های پولی و مالی می‌تواند منجر به کاهش تورم شود. این پژوهش با هدف بررسی عوامل اثرگذار بر تورم با تأکید بر حکمرانی خوب در کشورهای صادرکننده نفت با استفاده از روش گشتاور تعمیم‌یافته (GMM) در دوره زمانی (2021-2011) صورت گرفته است. نتایج حاصل شده بیانگر این است که وقفه تورم، تفاضل رشد تولید ناخالص داخلی از رشد نقدینگی اثر مثبت و حکمرانی خوب اثر منفی بر نرخ تورم داشته است.

صندوق توسعه ملی به عنوان یک صندوق توسعه‌ای با هدف تأمین منافع بین‌نسلی، جلوگیری از سرایت نوسانات درآمدهای نفتی به اقتصاد و نیز حمایت از طرح‌های توسعه‌ای کشور ایجاد شده است. با وجود این، تاکنون ارزیابی دقیقی ازچگونگی تأثیر تخصیص منابع این صندوق برمتغیرهای اقتصاد کلان صورت نگرفته است. لکن با مطالعه مدل های موفق جهانی اینگونه صندوق ها می توان علاوه بر تاثیرگذاری محدود این صندوق بر روی متغیرهای کلان اقتصادی در ایران، به نحوه تخصیص منابع آن نیز ایراداتی را وارد دانست. بر این اساس، هدف اصلی این تحقیق، طراحی یک مدل تعادل عمومی تصادفی پویا برای ارزیابی تأثیر تخصیص منابع صندوق توسعه ملی بر متغیرهای اقتصاد کلان با رویکرد تخمین بیزین با استفاده از داده‌های فصلی دوره 1400-1390 است. نتایج حاصل از شبیه‌سازی نشان می‌دهد، در صورتی که صندوق توسعه ملی بخشی از منابع خود را صرف سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم نماید، اگرچه در ابتدای دوره (حدودا یکسال) آثار آن همانند قبل است اما پس از آن سطح تولید، سرمایه و سرمایه‌گذاری بیشتر خواهد شد. همچنین نتایج حاصل از روش حداقل واریانس پورتفولیو نشان می‌دهد که از میان روش‌های موجود، خرید سهام شرکت های بازار سرمایه به صورت مستقیم و یا از طریق شرکت در افزایش سرمایه با روش سلب حق تقدم، سرمایه‌گذاری در انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری و همچنین سرمایه گذاری در بخش واقعی اقتصاد از جمله خرید املاک و مستغلات می‌تواند در یک سطح معین از ریسک، بازدهی بالاتری را نسبت به روش فعلی (تسهیلات به بنگاه‌ها) برای صندوق به همراه داشته باشد.

نفت و گاز منابع پایان پذیرند و بیشینه سازی منافع ملی همراه با حفظ منافع حال و آینده در بهره‌برداری از این منابع بسیار با اهمیت است. ثمرده کردن نفت از مصادیق حفظ منافع ملی است. در این راستا و با توجه مقدمه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی که تاکید بر اقتصاد درونزا و برون نگر شده است، هدف بین المللی شدن شرکت ملی نفت در این پژوهش دنبال شده که از مصادیق ثمرده کردن سرمایه ملی و استراتژیک نفت است .همچنین سبب تبدیل این شرکت به نهادی فراگیر در اقتصاد کشور خواهد شد و تخصیص بهینه دلارهای نفتی و سرریز منافع آن به نسل های آینده را پی خواهد داشت. به کمک نظریه چهارسطحی ویلیامسون ،تحلیل چارچوب نهادی اُستروم و نظم های اجتماعی نورث ، بخش بالادستی نفت مرورتاریخی و قواعدی و تحلیل اجتماعی شده. بازیگران و محیط نهادی بخش بالادستی نفت ایران مورد تحلیل قرارگرفته شد. هدف بین المللی شدن هرگز جزو وظایف شرکت ملی نفت ایران نبوده است.برای موفقیت در بین المللی کردن شرکت ملی نفت ایران باید در بُعد سازمان افزار فناوری بخش بالادستی نفت ایران تمرکز داشت .همچنین نیاز به همگرایی دولت با این هدف و تغییر نظام تدبیر امورمتناسب با شرایط فعلی مخازن کشور و توانمندی انجام عملیات نفتی موفق درون و برون مرزهای کشور است. قدم اول برای ساخت یک نهاد فراگیر در بخش بالادستی نفت ایران ، قانع کردن نهادهای استثماری بهره‌مند از رانت نفت است بر این مبناکه اعمال چنین تغییرات نهادیی سبب کاهش بهره‌مندی از رانت آنها نخواهد شد.

اعمال مکانیزم تنظیمات مرزی کربن یا تعرفه های کربن به عنوان ابزار مقابله با نشت کربن و کاهش رقابت پذیری تولیدات از سوی اتحادیه اروپا در قالب مرحله گذار از اکتبر سال 2023 اجرایی شده و مرحله قطعی آن از سال 2026 اجرایی خواهد شد. برخی کشورها از جمله ایالات متحده آمریکا و ژاپن نیز اعمال سیاست مشابهی را پیش بینی کرده اند. این درحالی است که کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته انجام اقدامات مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش انتشار کربن را بر اساس توافقنامه پاریس متعهد شده اند. این امر نگرانی کشورهای اعمال کننده تعرفه های کربن از نشت کربن حتی بعد از ایجاد توافقنامه پاریس را نشان می دهد. نظر به اینکه اتحادیه اروپا اعلام کرده تعرفه های کربن را ابتدا بر صنایع انرژی بر اعمال خواهد کرد، این مطالعه با استفاده از مدل GTAP-E به بررسی تغییر در میزان انتشار دی اکسید کربن در صنایع ایران در نتیجه اعمال تعرفه های کربن از سوی اتحادیه اروپا، ژاپن، ایالات متحده آمریکا و تمامی مناطق بر صنایع انرژی بر ایران پرداخته است. جامعه آماری پژوهش شامل 141 منطقه و 65 بخش موجود در داده های GTAP10 است که در سال 2019 منتشر شده است. برآورد مدل نشان می دهد تحت هر چهار سناریو میزان تولید و انتشار دی اکسید کربن در بخش صنایع انرژی بر و کل صنایع ایران، کاهش خواهد یافت. بیشترین میزان کاهش تولیدات صنعتی و انتشار دی اکسید کربن در صورت وضع تعرفه های کربن از سوی تمامی مناطق برآورد شده است.

همگام با تغییر نگرش وزارت نفت در سال 1397 بر واگذاری عملیات بهره‌برداری، نگهداری و تعمیرات مجتمع‌های نفت و گاز به بخش خصوصی، الگوی برون‌سپاری و طراحی قراردادهای مطلوب این عملیات مورد توجه جدی قرارگرفت. پژوهش اخیر که حاصل این بررسی‌ها و مصاحبه با مدیران و صاحب‌نظران بخش دولتی و خصوصی صنایع نفت و نیرو است، با دسته‌بندی این قراردادها به دو دسته مستقل و یک‌پارچه، قراردادهای دسته مستقل را در هفت نوع شامل؛ تأمین منابع، بازرسی، بسته‌کاری، بسته‌کاری شاخصی، ترکیبی، مرحله‌ای و محصول‌محور بخش‌بندی نموده و با نظر به جهت‌گیری اکثر مدیران صنعت نفت، بر تنظیم قراردادهای مستقلِ بهره‌برداری، نگهداری و تعمیرات، در انتهای چرخه عمر پروژه، این نتیجه حاصل شده است که شکل مطلوب برون‌سپاری، نه از طریق قراردادهای مستقل، بلکه از طریق قراردادهای یک‌پارچه توسعه و بهره‌برداری (تولید) که در آن بهره‌برداری از ابتدا به شکل زیرمجموعه (جزئی) از قرارداد است، تحقق می‌یابد. در انتها با بررسی ویژگی قرارداد‌های یک‌پارچه بالادستی به ویژه الگوی قراردادهای بالادستی نفتی ایران و انواع قراردادهای پایین‌دستی یک‌پارچه مانند EPC+O&M و همچنین الگوی طرح، ساخت و بهره برداری انجمن فیدیک، این نتیجه‌گیری حاصل می‌شود که مطلوب‌ترین شکل برون‌سپاری این عملیات از طریق قراردادهای ساخت، بهره‌برداری و انتقال و بهسازی، بهره‌برداری و انتقال شکل می‌گیرد.

در پژوهش حاضر کوشش می شود تا تاثیرگذاری توسعه مالی بر توسعه تکنولوژی انرژی‌های تجدیدپذیر در دو گروه مختلف از کشورهای برخوردار از منابع طبیعی با درجه متفاوت توسعه یافتگی سیستم مالی آنها( ۲۰ کشور توسعه یافته برخوردار از رانت منابع طبیعی با سیستم مالی توسعه یافته و کمتر توسعه یافته و ۲۵ کشور در حال توسعه برخوردار از رانت منابع طبیعی با سیستم مالی توسعه یافته و کمتر توسعه یافته)، مورد بررسی قرار گیرد. بررسی و آزمون تجربی رابطه مذکور و عوامل موثر بر آن با استفاده از تخمین زن گشتاورهای تعمیم یافته(GMM) دو مرحله ای آرلانو و باند و بلوندل و باند طی دوره زمانی 2000 تا 2021 انجام شده است. بر اساس نتایج به دست آمده توسعه مالی در تمامی کشورهای مورد بررسی تاثیر مثبت بر توسعه تکنولوژی انرژی-های تجدیدپذیر داشته است و نقش توسعه مالی در توسعه انرژی های تجدیدپذیر غیر قابل انکار است. همچنین بر اساس نتایج تحقیق، فروانی منابع طبیعی در کشورهای توسعه یافته برخوردار از منابع طبیعی نه تنها موجب کاهش ظرفیت نصب تکنولوژی انرژی‌های تجدیدپذیر نشده است، بلکه در کشورهای توسعه یافته برخوردار از منابع طبیعیبویژه کشورهای با بازارهای مالی توسعه‌یافته، موجب توسعه تکنولوژی های انرژی‌های تجدیدپذیر شده است. بنابراین هیچ شواهدی از تایید فرضیه نفرین منابع در این کشورها یافت نشد. در حالی که پدیده نفرین منابع طبیعی در کشورهای در حال توسعه برخوردار از منابع طبیعی بویژه کشورهای با بازارهای مالی کمتر توسعه یافته طی دوره مورد بررسی قابل مشاهده است.

پیش بینی تقاضای برق از مهمترین مسائل سیستم انرژی الکتریکی است. با توجه به تحولات ساختاری تقاضای برق و واقعیتهای شکل گرفته در مصرف برق در بخشهای مختلف تقاضا، پیش بینی مقدار تقاضای برق دورنمای تحولات سیستم انرژی الکتریکی کشور را در میان مدت و بلند مدت روشن خواهد کرد. با بهره گیری از رویکردهای نوین، این پیش بینی از قابلیت اطمینان بالاتری برخوردار می گردد. در این پژوهش با بهره گیری از رویکرد فضا-حالت و تلفیق آن با انتقال رژیم مارکوف، منابع اصلی نااطمینانیها در مدل لحاظ گردید. با استفاده از داده های انرژی الکتریکی ورودی به سیستم جهت تأمین تقاضای برق و متوسط قیمت حقیقی برق و دما و تعداد مشترکین در دوره ده ساله 1401-1392، پارامترهای مدل بر اساس رویکرد فضا-حالت و انتقال رژیم مارکوف برآورد گردید. رویکرد فضا-حالت در قالب پارامترهای متغیرطی زمان و رویکرد انتقال رژیم مارکوف در قالب نوسانات واریانس در مدل لحاظ گردید. نتایج نشان داد که مدل مبتنی بر این رویکرد تلفیقی، پیش بینی دقیقتری نسبت به الگوی کلاسیک تقاضای برق به دست می دهد. خطای معیار معادلات برآوردی به 1/0 تقلیل می یابد (در مدل رقیب خطای معیار معادله مربوطه 03/0 و در رویکرد تلفیقی برای مقاطع اوج 002/0 و خارج اوج 004/0 است). در حالی که این سیستم در تأمین تقاضای برق دچار چالش جدی است، حساسیت تقاضای برق نسبت به قیمت حقیقی برق و تغییرات دما رو به کاهش گذاشته و تقاضای برق مشترک نهایی رو به افزایش است.

انرژی همواره نهاده‌ای پرکاربرد در بخش تولید و مورد استفاده در توزیع و مصرف بسیاری از کالاها و خدمات است که بایستی مورد استفاده بهینه قرار گیرد. یکی از شاخص‌های نمایانگر استفاده بهینه از نهاده انرژی، شاخص شدت انرژی است. بدیهی است که هر چقدر شدت انرژی کمتر باشد به این معنی است که برای هر واحد تولید کالاها و خدمات، انرژی کمتری استفاده شده است. عوامل متعددی را می‌توان نام برد که بر شدت انرژی اثرگذار هستند که نوآوری یکی از کلیدی‌ترین آنها است. از اینرو هدف مقاله حاضر عبارت از بررسی تاثیرگذاری عوامل متعدد بر شدت انرژی در کشورهای منتخب منطقه منا طی دوره 2020-2010 با تاکید بر نوآوری و دو زیرشاخص آن است. برای دستیابی به هدف تحقیق از الگوی داده‌های تابلویی (پنل دیتا) برای 13 کشور منتخب منا و روش برآورد GMM استفاده شده است. یافته‌های برآورد مدل‌های سه‌گانه تحقیق نشان می‌دهند که تاثیر متغیرهای کنترل شامل "مخارج مصرف نهایی دولت"، "قیمت انرژی" و "درجه باز بودن تجاری" بر شدت انرژی منفی و معنی‌دار است. یافته‌های برآورد مدل اول حاکی از تاثیر منفی و معنی‌دار شاخص کلی نوآوری بر شدت انرژی بوده و نتایج برآورد مدل‌های دوم و سوم نیز به ترتیب بیانگر تاثیر منفی و معنی‌دار زیرشاخص‌های نوآوری (فناوری اطلاعات و ارتباطات و دسترسی مالی) بر شدت انرژی کشورهای منتخب در دوره مورد بررسی است.

لزوم گسترده فعالیت‌های توسعه‌ای و روند درحال رشد تقاضای انرژی، احداث نیروگاه‌های جدید برای پاسخ به نیازها به امری ضروری تبدیل شده است. با توجه به مسائل زیست‌محیطی و پایان‌پذیر بودن منابع فسیلی، توجه به نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای گذار به تولید انرژی سبز به امری مهم تبدیل شده است. از موارد مهم در احداث سیستم‌های تولید انرژی علاوه‌بر درنظر گرفتن مسائل مالی، اقتصادی و مسائل جغرافیایی، بررسی اثرات زیست‌محیطی نیروگاه‌ها از منظر میزان انتشار گاز گلخانه‌ای است. هدف از این تحقیق تعیین نقش نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در انتشار کل ایجاد شده در یک سال از دوره بهره‌برداری است که از نرم افزار تجزیه و تحلیل RETscreen برای برآورد ضریب انتشار و روش تحلیلی هزینه‌‌_منافع برای ارزیابی اثرات زیست‌محیطی استفاده شده است. بر اساس نقش ارزش هر تن کربن دی‌اکسید و نرخ تنزیل اثرات زیست‌محیطی در برآورد ارزش هر تن کربن دی‌اکسید منتشر شده، ضریب انتشار سیستم‌های تجدیدپذیر صفر و برای سیستم‌های توربین گازی، موتور دوطرفه گازی، موتور دو طرفه بیوگاز و توربین بخار_زغال سنگ معادل 700، 747، 45 و 1،509 میلیارد ریال هزینه انتشار برآورد می‌شود.

صنعت نفت کشور به‌عنوان مهم‌ترین منبع درآمدزایی ارزی و بزرگ‌ترین بخش انرژی کشور از پتانسیل بالایی در راستای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی برخوردار است. یکی از راهکار‌های بی‌اثر کردن تحریم‌ها «فروش نفت خام از طریق بورس» است. فروش نفت خام از طریق بورس دارای مزیت‌هایی همچون شفافیت، کشف بالاترین سطح منطقی قیمت به علت فضای رقابت بین خریداران، تنوع در مقاصد فروش نفت و جلوگیری از ایجاد فساد و رانت را شامل می‌شود. با وجود تمام این مزیت‌ها عرضه نفت خام در بورس انرژی در عمل ناموفق بوده است. این پژوهش در صدد است با شناسایی علل عدم موفقیت عرضه نفت خام در بورس انرژی، راهکارهایی را جهت عرضه موفق نفت خام در بورس انرژی معرفی کند. پژوهش حاضر دارای رویکرد کیفی بوده، از منظر هدف کاربردی و از منظر نحوه گردآوری داده‌ها توصیفی پیمایشی محسوب می‌شود. در این پژوهش با مصاحبه با خبرگان حوزه صنعت انرژی و بورس‌های کالایی و با استفاده از روش تحلیل مضمون، علل عدم موفقیت عرضه نفت خام در بورس انرژی ذیل ۱۱ مضمون سازمان‌دهنده و سه مضمون فراگیر و راهکار‌های مؤثر بر عرضه نفت خام در بورس انرژی، ذیل ۲۱ مضمون سازمان‌دهنده و سه مضمون فراگیر، کدگذاری و طبقه‌بندی شدند؛ سپس راهکار‌های شناسایی شده با استفاده از آزمون ناپارامتریک فریدمن اولویت‌بندی شدند.

روند فزاینده مصرف گاز طبیعی گازرسانی به نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ در فصول سرد سال را با مشکل مواجه کرده و این صنایع را مجبور به استفاده از سوخت‌های آلاینده می کند که یکی از پیامدهای آن آلودگی هوای کلانشهرها است. به دلیل بی کشش بودن تقاضای گاز طبیعی سیاست‌های دستوری نمی تواند از روند افزایشی مصرف جلوگیری کند، بر این اساس برای مدیریت مصرف استفاده از سیاست های تشویقی و انگیزشی ضروری است. اخیرا در کشورهای توسعه یافته، ابزارهای تنظیمی مبتنی بر مبادله گواهی ها مانند گواهی‌های قابل مبادله صرفه‌جویی مبتنی بر بازار توسعه قابل توجهی یافته اند و نتایج مثبتی نیز داشته اند. با توجه به اهمیت موضوع مدیریت مصرف گاز و با هدف ایجاد سازوکار گواهی‌های قابل مبادله گاز طبیعی، در این پژوهش تلاش شد براساس تجربیات کشورهای پیشرو در زمینه مبادله گواهی‌های صرفه جویی و اجماع نظر نخبگان سازوکاری برای مبادله گواهی های صرفه جوئی مصرف گاز طبیعی ارائه گردد. نتایج تحلیل دلفی نشان داد سازوکار صدور و مبادله گواهی-های صرفه‌جویی گاز طبیعی امکان پذیر است و این سازوکار موجب می‌شود خانوارها و واحدهای تجاری انگیزه صرفه‌جویی در مصرف گاز طبیعی بیابند. همچنین نیروگاه‌های برق و سایر صنایع بزرگ می توانند با حضور در بازار ایجاد شده و خرید گواهی-های در دست خانوارها، بخشی از گاز طبیعی مورد نیاز خود در فصل زمستان را تامین کنند و از این طریق امکان دسترسی به سوخت پاک در فصول سرد سال برای آنها فراهم شود.

در این مقاله، اثرات نااطمینانی سیاست های اقتصادی و قیمت نفت بر انتشار گاز کربن دی اکسید به عنوان معیار کیفیت زیست محیطی در هفت کشور عضو اوپک در دوره زمانی سال های 1990 تا 2019 مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس چارچوب نظری، نااطمینانی سیاست هایاقتصادی به صورت مستقیم و غیر مستقیم، مانند اثر سیاست‌گذاری، کانال مصرف و سرمایه گذاری، بر کیفیت محیط زیست اثر می‌گذارد. در این راستا به کمک داده های پانلی، الگو های تجربی این مطالعه با روش حداقل مربعات معمولی کاملاً اصلاح شده (FMOLS) مورد برآورد و ارزیابی قرار گرفتند. نتایج برآورد الگو ها حاکی است که متغیرهای نااطمینانی سیاست هایاقتصادی و قیمت نفت در هر دو الگو از لحاظ آماری معنی‌دار بوده و ضریب آن‌ها مثبت است. به عبارت دیگر، افزایش نااطمینانی سیاست های اقتصادی و قیمت سبد نفتی اوپک در این دوره زمانی، موجب بالاتر رفتنِ انتشار گاز کربن دی اکسید و به دنبال آن، کاهش کیفیت محیط زیست در کشورهای عضو اوپک شده است. همچنین، نتایج بیانگرِ تاییدِ رابطه‌ای U وارون میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست در این کشورها در دوره زمانی یاد شده، براساس فرضیه منحنی زیست محیطی کوزنتس است.

انرژی یک نهاده اساسی در تولید است و در دسترس بودن و استفاده از آن برای رشد اجتماعی، اقتصادی و پیشرفت تکنولوژیکی یک ملت ضروری می‌باشد. مصرف انرژی و انتشار گازهای‌گلخانه‌ای همراه با افزایش تولید در حال افزایش بوده و بیشتر از منابع تجدیدناپذیر به دست می‌آید. افزایش تولید و توسعه اقتصادها، موجب افزایش گازهای گلخانه‌ای و در نتیجه، تغییرات آب و هوایی شده و چالش جدیدی برای کشورها ایجاد کرده است. کارایی انرژی سودمندترین راه برای کاهش گازهای گلخانه‌ای و کنترل تامین انرژی است. در این راستا یکی از وظایف دولت‌ها، یافتن ابزارهایی برای به حداقل رساندن شکاف کارایی انرژی اقتصاد ملی از طریق افزایش کارایی انرژی در اقتصاد است. بدین منظور، در این پژوهش از تابع فاصله انرژی شپارد برای تعریف شاخص کارایی انرژی و از تکنیک تحلیل مرز تصادفی (SFA) برای تخمین شکاف کارایی انرژی در کشورهای منتخب تولیدکننده نفت و گاز طی سالهای 1990 الی 2022 استفاده نموده و به بررسی برخی از عوامل تاثیرگذار بر شکاف کارایی انرژی پرداخته ایم و مشاهده گردید شکاف کارایی انرژی طی سالهای مورد بررسی از 6% به 29% افزایش یافته است. همچنین متغیرسرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و بهره‌وری کل عوامل‌ دارای تاثیر منفی و شهرنشینی دارای اثر مثبت بر شکاف کارایی انرژی می‌باشند.

یکی از اهداف اقتصاد سبز کاهش اثرات منفی زیست محیطی ناشی از استفاده از منابع طبیعی در اقتصادهای در حال توسعه است. بررسی جداسازی رشد اقتصادی از سوخت‏های فسیلی یک کار کلیدی می‏باشد که در مطالعات اندکی به این موضوع پرداخته‏ شده است..لذا هدف اصلی از انجام این پژوهش بررسی تأثیر آزادی اقتصادی بر فرآیند جداسازی رشد اقتصادی از سوخت‏های فسیلی می‏باشد. در مطالعه حاضر روش برآورد مدل بر اساس داده‌های تلفیقی است.که در بازه زمانی (2020-2000) و برای «کشورهای در حال توسعه (ایران، برزیل، هند و چین) و کشورهای توسعه‏یافته (آمریکا، انگلستان، آلمان و فرانسه)» انجام شده است.مدل‌های برآورد شده با توجه به فرضیه‌های پژوهش به صورت مدل‌های رگرسیون خطی چند متغیره ارائه شده‌اند.بر اساس نتایج بدست آمده، فرضیه اول با توجه به نتایج مدل اثرات ثابت و روش حداقل مربعات تعمیم‏یافته، متغیر آزادی اقتصادی دارای رابطه‌ مثبت و معنی‌دار با متغیر وابسته (نرخ رشد اقتصادی) است.بنابراین برای هر دو گروه از کشورها در سطح اطمینان 95% آزادی اقتصادی بر فرآیند جداسازی رشد اقتصادی از سوخت‏های فسیلی تأثیر مثبت و معنادار دارد.

پژوهش حاضر با استفاده از رویکرد خودرگرسیون برداری با پارامترهای متغیر در طول زمان (TVP-VAR)، به بررسی سرریز نوسانات و ریسک در بین بازار سهام 13 کشور عضو اوپک و اوپک پلاس، طلا، نفت برنت، نفت اوپک و شاخص دلار می‌پردازد. داده‌های مورد استفاده در این پژوهش به صورت روزانه و طی بازه‌ 1 مارس 2014 تا 1 مارس 2023 جمع‌‌آوری شده‌است. یافته‌های مقاله حاکی از آن است که نخست، متوسط ریسک سیستمی در شبکه متغیرهای مورد بررسی در سال‌های بعد از شیوع ویروس کرونا افزایش یافته‌است. دوم، در بین کشورهای مورد بررسی، بازار سهام عربستان سعودی، کویت، امارات، روسیه، مالزی و نیجریه انتقال‌دهندگان تلاطمات به شبکه‌ و بازار سهام بحرین، قزاقستان، ونزوئلا، عمان، ایران، عراق و مکزیک، دریافت‌کنندگان نوسانات هستند. سوم، عمده نوسانات بازده بازار سهام ایران ریشه در شوک‌های منحصر به ایران دارد و شوک‌های متغیرهایی نظیر قیمت نفت اوپک و بازار سهام بحرین، عراق و کویت بیشترین نقش را در توضیح‌دهندگی نوسانات بازار سهام ایران داشته‌اند. چهارم، حدود 60 درصد از نوسانات بازده طلا و شاخص دلار، ریشه در ریسک‌های منحصربه فرد این دارایی‌ها دارد. پنجم، نوسانات بازار سهام عربستان در مقایسه با سایر کشورهای عضو اوپک پلاس، نقش بیشتری در تلاطمات بازارهای جهانی نفت، طلا و دلار ایفا می‌کند.

بررسی روش‌های تأمین مالی ایجاد واحدهای پتروپالایشگاهی از اهمیت راهبردی برخوردار است. در این میان تحریم‌های اقتصادی سبب اثرگذاری جدی بر دسترسی به روش‌های تأمین مالی و به‌خصوص روش‌های تامین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی شده است. به‌همین‌منظور این پژوهش به شناسایی و رتبه‌بندی روش‌های تأمین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی باتوجه به شرایط فعلی نظام اقتصادی کشور پرداخته است. باهدف شناسایی انواع روش‌های تأمین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی تمامی اسناد کتابخانه‌ای موجود از قبیل کتب، مقالات و گزارش‌های پژوهشی مرتبط مطالعه شد. در گام بعد و با هدف اولاً اطمینان نسبت به احصاء تمامی روش‌ها و ثانیاً استخراج معیارهای اولویت‌بندی روش‌های تامین مالی با خبرگان تامین مالی در صنعت پالایشگاهی و پتروشیمی مصاحبه صورت گرفت و یافته‌ها با روش تحلیل مضمون تحلیل شد. در ادامه پس از بررسی و پالایش اولیه روش‌های تأمین مالی توسط گروه کانونی، پرسشنامه اولویت‌بندی روش‌های تأمین مالی تدوین و در اختیار خبرگان قرار گرفت. بررسی نتایج حاصل از اولویت‌بندی نشان داد که سرمایه‌گذاری مشترک (JV)، ساخت، بهره‌برداری و انتقال (BOT) و ساخت، اجاره و انتقال (BLT)، خطوط اعتباری، طراحی و مهندسی، تأمین، ساخت و تأمین مالی (EPCF)، تهاتر نفت و فراورده‌های نفتی با سایر کالاها و تجهیزات و حتی پروژه، مشارکت در سود خالص (Net Profit Interest) و توافق‌نامه‌های پیش‌فروش (Off-Take Agreement)، هشت «روش اصلی و اولویت‌دار»، برای تامین مالی پروژه‌های پتروپالایشگاهی متناسب با مختصات فعلی اقتصاد ایران هستند.

یافتن عوامل موثر بر بهره وری به جهت تاثیر آن بر رشد و توسعه اقتصادی ، برای جوامع، خصوصا کشورهایی که در روند توسعه یافتگی قرار دارند، امری ضروری است. با بررسی پژوهش های جدید و تحلیل شرایط و معضلات اقتصادی کشور های در حال توسعه، به اهمیت عامل مصرف انرژی به خصوص انرژی های تجدید ناپذیر، همچون مصرف نفت دست می یابیم و این سوال که ایا مصرف انرژی(نفت) بیشتر،کشور را در جهت بهبود بهره وری قرار می دهد یا خیر، برای تدوین برنامه و نقشه مسیر توسعه یافتگی حیاتی است. تحقیق حاضر به بررسی تاثیر مصرف انرژی‌(نفت) بر بهره وری کل عوامل تولید با استفاده از تابع تولید کاب- داگلاس و مدل رشد سولو، برای 10 کشور، درحال توسعه از جمله ایران براساس شاخص توسعه انسانی طی دوره 1996تا 2022 می پردازد. در این تحقیق با استفاده از داده‌های پانلی، ابتدا از طریق مدل اولیه که مدل خطی شده تابع کاب داگلاس تعمیم یافته است، بهره وری کل عوامل تولید را محاسبه و سپس از طریق مدل ثانویه با لحاظ کردن متغیر بهره وری کل عوامل محاسبه شده، فرضیه تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثرمصرف انرﮋی بر بهره وری کل عوامل تولید(TFP) دراین دوره منفی و معنادار است. همچنین، اثر شهرنشینی و نرخ تورم نیز بر بهره وری کل عوامل تولید منفی و معنادار و اثر اموزش منفی و بی معنی است.

هدف از پژوهش حاضر شناسایی و تحلیل نقش بهره‌برداری از منابع انرژی تجدید پذیر بر بازاریابی باشگاه‌های فوتبال ایران بود. پژوهش حاضر یک تحقیق کیفی بوده و برای تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوای کیفی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل خبرگان و صاحب‌نظران در حوزه توسعه پایدار، بازاریابی، مدیران و مهندسین فنی استادیوم‌های لیگ برتر فوتبال ایران بودند. دسترسی به نمونه‌های پژوهش به شیوه نمونه‌گیری هدفمند بود و سپس به شیوه گلوله برفی ادامه یافت. در نهایت پس از انجام مصاحبه با 12 نفر اشباع نظری حاصل شد. همچنین پس از جمع‌آوری داده‌ها به منظور تجزیه‌وتحلیل مصاحبه‌ها از نرم‌افزار تحلیل کیفی مکس کیودا نسخه 22 استفاده گردید. پس از تجزیه‌وتحلیل مصاحبه‌ها تعداد 58 کد باز به دست آمد که در 20 مقوله محوری قرار گرفتند. در نهایت نیز از مقوله‌های به‌دست‌آمده، پنج مفهوم جذب مشتری، درآمدزایی، بازاریابی سبز، جلب حمایت‌ها، بازاریابی برند شناسایی شدند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر در استادیوم‌ها نه تنها دارای توجیه اقتصادی می‌باشد، بلکه موجب رشد اقتصادی و توسعه بازاریابی باشگاه‌های فوتبال می‌شود. همچنین با توجه به وجود بحران‌های زیست‌محیطی همچون آلودگی هوای کلان شهرها، بحران‌های آبی، تغییرات اقلیمی، پیشنهاد می‌شود که دولت، مدیران و دست اندکاران ورزش کشور اقدامات مثبتی در راستای ساخت و تجهیز اماکن ورزش سبز و جایگزینی منابع انرژی تجدید پذیر به جای منابع انرژی سنتی و فسیلی در اماکن و استادیوم‌های ورزشی انجام دهند.

بکارگیری بیشتر منابع تجدیدپذیر جهت تولید انرژی پاک، یک ضرورت است. هدف از این پژوهش، طراحی مدل شبکه زنجیره‌تامین زیست‌توده، سه سطحی با دو تابع کمینه‌سازی در هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی است. عمده‌ترین شکاف پژوهشی برطرف شده در این مطالعه، تاب‌آوری مدل است که به بررسی اختلال در عرضه مواد اولیه با رویکرد سناریوپردازی اقدام می‌کند. مدل ریاضی پژوهش، برنامه‌ریزی خطی عدد صحیح مختلط می‌باشد. برای تک‌هدفه کردن تابع، تحت عدم قطعیت، از مدل ریاضی TH فازی استفاده گردیده و اعتبارسنجی مدل، در یک مطالعه موردی واقعی، در استان تهران بررسی شده است. با توجه به یافته‌های حاصل از خروجی نرم‌افزار GAMS، که هزینه بهینه اقتصادی معادل 791354423200 تومان و انتشار 1420469 گرم دی اکسید کربن در سال را نشان می‌دهد، حالت بهینه ساخت 4 نیروگاه در شهرهای پاکدشت، قرچک، پرند و ملارد پیشنهاد شده است. تجزیه و تحلیل حساسیت بر روی پارامترهای روش TH و بر روی تغییر مقادیر عرضه زیست‌توده، انتظارات را محقق نمود. در نتیجه مدل پیشنهادی، کارآمدی لازم را دارد و توانسته با ترکیب رویکرد اقتصادی و زیست‌محیطی، از نظر هزینه، بهینه باشد و انتشار گازهای گلخانه‌ای را نیز کاهش دهد. بنابراین مدل، تاب‌آوری لازم را دارا می‌باشد.

هدف این مطالعه تحلیل کشش قیمتی تقاضای برق خانگی و غیرخانگی در 31 استان ایران در دوره زمانی 1400-1390 است. برای برآورد مدل با توجه به وجود چولگی در متغیر وابسته، روش رگرسیون کوانتایل انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که کشش قیمتی برای تقاضای برق خانگی در بازه 069/0- تا 115/0- قرار دارد. در حالی که کشش قیمتی برای تقاضای برق غیرخانگی در بازه 021/0- تا 043/0- قرار می‌گیرید. بنابراین می-توان نتیجه گرفت که اگرچه در هر دو بخش کشش قیمتی تقاضا کم است اما تقاضای برق خانگی با کشش‌تر از تقاضای برق غیرخانگی است. همچنین افزایش قیمت گاز طبیعی به عنوان نزدیک‌ترین جانشین برق تاثیر اندکی بر مصرف برق بخش خانگی و غیر خانگی داشته است. از دیگر نتایج مدل می‌توان به تاثیر بزرگ عادات مصرفی بر مصرف برق خانگی و غیرخانگی اشاره کرد.

ادبیات اقتصادی عوامل مختلف مؤثر بر نابرابری درآمد و تأثیر امنیت انرژی بر اقتصاد را مورد مطالعه قرار داده است، در حالی که دانش در مورد ارتباط بین امنیت انرژی و نابرابری درآمدی نسبتاً محدود است. نابراین علاوه ‌بر جنبه‌های اقتصادی و مالی مرسوم، چشم‌انداز انرژی در مورد اینکه چگونه فعالیت‌های بازار انرژی بر نابرابری درآمدی تأثیر می‌گذارد، نیاز به بررسی عمیق‌تر دارد. نوآوری مطالعه حاضر بصورت خلاصه عبارت است از: (1) پر کردن شکاف مطالعاتی با بررسی تاثیر امنیت انرژی بر نابرابری درآمدی، (2) بررسی تاثیر غیر خطی امنیت انرژی بر نابرابری درآمدی و (3) از مدل آستانه پویا برای یافتن متغیرهای آستانه استفاده شده است. در این پژوهش تأثیر امنیت انرژی در چهار بعد ( در دسترس بودن، دسترسی، قابلیت توسعه و مقبولیت) بر نابرابری درآمد در کشورهای خاورمیانه بررسی شده است. برای دستیابی به این هدف از رگرسیون پانل آستانه‌ای و داده‌های دوره 2021- 2000 استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که از میان چهار بعد امنیت انرژی تنها بعد مقبولیت تأثیر منفی و معنی داری بر نابرابری درآمدی و سایر ابعاد انرژی تأثیر معنی داری بر نابرابری درآمدی ندارند. سطح آستانه برای کشورهای خاورمیانه 42032 دلار سرانه محاسبه شده است. بنابراین دولت‌ها باید بیشتر بر بهبود کارایی استفاده از انرژی تمرکز کنند. این امر نه ‌تنها به کاهش شکاف درآمدی کمک می کند، بلکه امنیت انرژی نیز به طور بهینه افزایش می‌یابد.

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که شرایط اقتصادی بر شدت انرژی تأثیر می‌گذارند. چرخه‌های تجاری یکی از تحولات محیط کلان اقتصادی است که در شدت انرژی مؤثر است. مطالعه حاضر اثر نامتقارن چرخه‌های تجاری بر شدت انرژی را در کشور ایران در فاصله زمانی 2020-1972 میلادی بررسی می‌کند. جهت تحلیل روابط میان متغیرها، روش غیرخطی خودتوضیح با وقفه‌های توزیعی (NARDL) بکار گرفته شد. نتایج مدل نشان داد که در کوتاه‌مدت اثرگذاری تکانه منفی چرخه تجاری بر شدت انرژی ابتدا تا وقفه 1 منفی و سپس تا وقفه سوم تأثیر مثبت دارد درحالیکه در بلندمدت مثبت است. اما تکانه مثبت به چرخه تجاری در کوتاه‌مدت و بلندمدت، تأثیر منفی بر شدت انرژی دارد. همچنین نتایج نشان‌دهنده این است که ضرایب مربوط به متغیر لگاریتم قیمت نفت اوپک در کوتاه‌مدت و بلندمدت مثبت هستند. اما ضرایب کوتاه‌مدت و بلندمدت لگاریتم شاخص ساختار صنعتی نشان‌دهنده آن است که شدت انرژی در کوتاه‌مدت و بلندمدت به ترتیب 12/0 درصد کاهش و 04/0 درصد افزایش می‌یابد. در انتها نتایج آزمون والد نشان می‌دهد که اثرات تکانه‌های مثبت و منفی چرخه‌های تجاری بر شاخص شدت انرژی در بلندمدت نامتقارن اما در کوتاه‌مدت این اثرگذاری متقارن است. تشخیص و شناخت چرخه‌های تجاری می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری صحیح سیاستگذاران در توسعه صنعت انرژی شود و در عین حال می‌تواند به طور مؤثر از رشد بیش از حد شدت انرژی جلوگیری کرده و حتی آن را کاهش دهد.

آلودگی هوا به‌عنوان یکی از مسائل مهم و دغدغه‌های جوامع بشری امروزی معرفی شده است. تأثیر آن بر اقتصاد و سلامت انسان‌ها بسیار مهم و ضروری است. تحقیقات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهد که آلاینده‌های هوا می‌توانند منجر به بیماری‌های قلبی و عروقی و در نهایت سکته‌های قلبی شود. پژوهش حاضر بر این اصل تمرکز دارد که استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر می‌تواند به بهبود کیفیت هوا و مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا کمک کند. در این پژوهش از روش رگرسیون کوانتایل برای داده‌ها یک‌کشورهای عضو پیمان RCEP در بازه زمانی 2018 تا 1996 استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد که در همه دهک‌های کوانتایل انرژی تجدیدپذیر معنادار و منفی شده که در نهایت می‌توان نتیجه گرفت استفاده از انرژی تجدیدپذیر در مدیریت آلاینده‌های هوا به کاهش مرگ‌ومیر و بهبود کیفیت هوا کمک می‌کند. نتایج همچنین نشان می‌دهد که افزایش تولید ناخالص داخلی می‌تواند منجر به کاهش مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا شود؛ درحالی‌که انتشار دی‌اکسیدکربن CO2 و نرخ شهرنشینی مرگ‌ومیر ناشی از آلودگی هوا را افزایش می‌دهد.

چکیده تامین مالی طرح‌های بالادستی صنعت نفت از طریق قراردادهای سرمایه گذاری با توجه به محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های اقتصادی، با چالش‌های متعددی روبرو می‌باشد. به منظور طراحی سبد تامین مالی طرح‌های مذکور توسط این شرکت ملی نفت ایران، ابتدا معیارهای روش‌های تامین مالی از طریق مرور ادبیات شناسایی و سپس با بکارگیری روش دلفی فازی، غربالگری و 6 معیار اصلی تعیین گردید. سپس با استفاده از تکنیک دنپ فازی مشخص گردید که در بین معیارهای مزبور، محدودیت ساختار بازپرداخت، ریسک نوسانات نرخ ارز، نظارت عوامل بیرونی از نوع علت (تاثیر گذار) و عوامل هرینه تامین مالی، مدت زمان لازم برای کسب منابع مالی و ریسک عدم حصول منابع مالی از نوع معلول (اثر‌پذیر) هستند. علاوه بر این مدت زمان لازم برای کسب منابع مالی دارای وزن بیشتری نسبت به سایر معیارها است. در ادامه با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی مشخص گردید انتشار اوراق سلف بالاترین اولویت و اخذ تسهیلات بانکی بین‌المللی کمترین اولویت را دارند. جامعه اماری این تحقیق 12 نفر از خبرگان و تصمیم‌گیران صنعت نفت و حوزه بانک و بازار سرمایه برای پاسخگویی به پرسشنامه‌های ساختارمند انتخاب شدند.

نوسانات زیاد قیمت نفت خام بعنوان منبع اصلی انرژی و ماده اولیه مهم صنعت شیمیایی جهانی، اهمیت تخمین دقیق و پیش بینی روند قیمت آنرا دو چندان کرده است. از اینرو هدف از انجام پژوهش کاربردی حاضر افزایش توان پیش بینی قیمت نفت خام با استفاده از الگوی های غیر خطی در هوش مصنوعی است. برای دستیابی به این هدف چهار شبکه پروسپترون ساده، شبکه بازگشتی، شبکه حافظه طولانی کوتاه مدت و شبکه عصبی واحدهای برگشتی گیت دار مدلسازی شده است سپس توانمندی آنها نسبت به یکدیگر و مدل معیار مقایسه، و دقت پیش بینی آنها با استفاده از روش خطای مربعات میانگین اشتباهات ارزیابی شده است. نمونه مورد مطالعه داده های نفت خام برنت دریای شمال از تاریخ 01/08/2007 لغایت 31/ 05/2024 به صورت روزانه و ماهانه و سالانه است. نتایج پژوهش نشان میدهد که معماری شبکه در این مدل ها نسبت به مدل‌های پیشین، در استخراج اطلاعات از داده ها توانمند تر بوده و زمان دستیابی به قیمت های آینده بهبود بخشیده شده است. همچنین از میان الگوهای غیر خطی، الگوی GRU در فرکانس های مختلف پیش بینی دقیق تر و با خطای کمتری از قیمت نفت را بدست می دهد.

ایران با داشتن ذخایر انرژی غنی و متنوع، از جمله کشورهایی است که به تولید، توزیع و مصرف انرژی توجه می‌کند. اما این منابع انرژی فراوان همراه با چالش‌ها و مشکلاتی همچون شکاف‌های کارایی در مصرف انرژی روبه‌رو است.یکی از عوامل مؤثر در شکاف کارایی انرژی، نظام مالی کشور است. نظام مالی با تأمین منابع مالی، تسهیل دسترسی به سرمایه و منابع مورد نیاز برای پروژه‌های انرژی، می‌تواند تأثیر چشمگیری در بهبود یا تضعیف کارایی انرژی داشته باشد. عملکرد سیستم مالی، از یک سو مصرف انرژی را افزایش داده که منجر به کاهش کارایی انرژی شده و از سوی دیگر موجب ارتقای فناوری و افزایش سطح کارایی انرژی می‌گردد. از این رو، تحلیل تأثیرات نظام مالی بر شکاف کارایی انرژی می‌تواند به‌عنوان یکی از موارد مهم در راستای سیاست‌گذاری‌های انرژی در ایران مطرح گردد. در این‌ مطالعه‌ کارکرد نظام مالی بر شکاف کارایی انرژی در ایران در بازه زمانی1990-2023 با رویکرد‌ رگرسیون انتقال ملایم‌ پانلی‌ مورد بررسی قرار می‌گیرد. در ابتدا شکاف کارایی انرژی با استفاده از تابع فاصله انرژی شپارد و تحلیل مرزی تصادفی برآورد شده و سپس با تکنیک رگرسیون انتقال ملایم‌ پانلی (PSTR)‌ به بررسی اثرات سیستم های مالی بر شکاف کارایی انرژی درآن سالها می‌پردازیم. یافته‌ها حاکی از آن است که نظام بانکی در رژیم بالا و بیمه در رژیم پایین بر کاهش شکاف کارایی انرژی در ایران تاثیر‌گذار است. بازار سرمایه در هر دو رژیم موجب افزایش شکاف کارایی انرژی می گردد.

امنیت انرژی و پایداری زیست‌محیطی، در سال‌های اخیر به عنوان کلیدی‌ترین چالش‌های اقتصادی عنوان شده است. از طرفی اکثرکشورها علاقه شدیدی به دستیابی توسعه‌اقتصادی چشمگیر از طریق توسعه صادرات و متنوع‌سازی آن نشان داده‌اند و به تدریج سهم کالاها و خدمات تولیدی در کل صادرات از صادرات سنتی پیشی گرفت. این تغییر الگوی صادرات، ممکن است نیازهای انرژی را تغییر دهد زیرا انرژی مورد نیاز برای تولید محصولات جدید و صنعتی (مانند فضاپیما، تجهیزات الکتریکی، تجهیزات مخابراتی و دارو)، نسبتاً بیشتر است. تنوع صادرات یک شاخص تجارت است و می‌تواند در تشویق مصرف انرژی‌های تجدید‌پذیر نقش داشته باشد. لذا درمطالعه حاضر، تاثیرتنوع صادرات، حاشیه صادرات گسترده و حاشیه صادرات فشرده به عنوان عوامل تعیین کننده انرژی‌های تجدیدپذیر، با استفاده از مدل‌ CS-ARDLدرکشورهای درحال توسعه با رانت منابع طبیعی در طی بازه زمانی2020-2000 در دو مدل مورد بررسی قرارگرفته است. نتایج مطالعه در برآورد مدل اول نشان می‌دهد، افزایش تنوع صادراتی تاثیر مثبت بر مصرف انرژی‌های پاک دارد و با افزایش تنوع صادرات به طور کلی، نسبت مصرف این انرژی‌ها افزایش می‌یابد. همچنین نتایج تخمین مدل دوم حاکی از آن است حاشیه صادرات گسترده، با تاکید بر صادرات محصولات جدید، تاثیر مثبت معنادار بر نسبت مصرف انرژی پاک دارد، اما حاشیه صادرات متمرکز که تاکید بر توسعه تجارت سنتی دارد تاثیر منفی معنادار بر نسبت مصرف انرژی‌های پاک داشته است.

هدف اصلی تحقیق بررسی تأثیر عوامل مختلف بر میزان شدت انرژی با تأکید بر پیچیدگی اقتصادی و ارتباط متقابل ریسک مالی و توسعه مالی می‌باشد. داده‌های آماری بکار گرفته‌شده در این تحقیق از بانک اطلاعاتی راهنمای بین‌المللی ریسک کشوری (ICRG)، بانک جهانی، ترازنامه انرژی وب‌سایت دانشگاه ام‌آی‌تی طی سال‌های 2022-2000 بود. به‌منظور برآورد الگوی موردنظر، از رهیافت خود توزیع با وقفه‌های گسترده (رویکرد ARDL) در چارچوب الگوی پویای کوتاه‌مدت، روابط بلندمدت و الگوی تصحیح خطا استفاده شده است. الگوی (0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,1) ARDL با وقفه یک برای متغیر شدت انرژی و وقفه صفر برای کلیه متغیرهای مستقل بر اساس معیار شوارتز-بیزین انتخاب گردید. نتایج الگوی پویای ARDL در کوتاه‌مدت و بلندمدت نشان می‌دهد: اثرگذاری قیمت انرژی و سرمایه سرانه بر شدت انرژی غیرمستقیم می‌باشد. تأثیر متغیرهای پیچیدگی اقتصادی، آزادسازی تجاری، نرخ شهرنشینی و کاربران اینترنت بر شدت انرژی در کوتاه‌مدت و بلندمدت مستقیم می‌باشد. ضرایب سرمایه‌گذاری داخلی و نیروی کار با وجود معنی‌داری آماری آن، مقدار آن بسیار کوچک و نزدیک به صفر است. اثرات متقابل ریسک مالی و توسعه مالی و همچنین متغیر سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی تأثیر معنی‌داری بر شدت انرژی در هر دو بازه زمانی ایجاد ننموده است.